Hoe wordt een bronzen beeld gemaakt?

Brons is een legering van koper en tin. Er zijn verschillende technieken om een bronzen beeld te maken. De twee bekendste zijn wel de verloren was methode, welke bij de meer ingewikkelde beelden wordt gebruikt, en de zandgieting methode. Er zijn tot maar liefst 20 verschillende werkfasen nodig tot er uit het oorspronkelijke model een afgewerkt beeld van metaal ontstaat.  Ten slotte zorgt een levendige patina voor een bronzen beeld met  karakter. Hieronder worden beide methodes en het patinaproces uitgelegd.

 

Verloren was methode voor bronzen beelden

Voor ingewikkelde bronzen beelden wordt de verloren was methode gebruikt. Dit procédé biedt kunstenaars de mogelijkheid de retouche van het model in was zelf door te voeren. Voor kleinere sculpturen en moeilijke vormstukken kan als aanvulling de vacuümgieting gebruikt worden.

 

bronzen beeld makenDe functie van de siliconenvormer

Om een gietvorm voor het verloren was gietwerk aan te maken, is er voor ieder individueel gietwerk een waspositief beeld nodig. Om dit positieve wasmodel te realiseren dat met het originele model exact overeenstemt en later uitgesmolten kan worden, moet er in eerste instantie een negatieve vorm aangemaakt worden. Daarvoor wordt het originele model telkens voor de helft van plavuis voorzien en bekleed met gips (zie afbeelding rechts). Als de zogenaamde gipssteunschalen gedroogd zijn, wordt de kleilaag verwijderd en worden beide buitenlagen terug rond het model gelegd. Vervolgens wordt er in de respectievelijke helft van de holle ruimte tussen
het originele model en het gips vloeibare gelatine of siliconen gegoten (zie afbeelding rechts). Deze negatieve vorm van het beeld is nu na de verwijdering van het originele model gereed voor de aanmaak van het waspositieve beeld.

 

bronzen beeld laten makenDe verloren was methode in het gipsschamottegietwerk

Men brengt de beide vormhelften van de negatieve vorm samen en giet deze met hete was uit. Na afkoeling ontstaat er een waslaag. De overtollige was wordt terug uitgegoten zodat er een hol wasmodel ontstaat. Dit onbewerkte stuk was wordt met een gipschamottekern gevuld, daarna door de kunstenaar nogmaals geretoucheerd en vervolgens van gegoten kanalen en steigers voorzien (zie afbeelding links). Dat wordt allemaal met gipschamotte omhuld, waardoor de voor het gietwerk noodzakelijke chamottevorm ontstaat. Deze wordt in de bakoven 3 tot 4 dagen lang bij een temperatuur van meer dan 750 °C uitgebrand tot de was uitgesmolten en de chamottevorm met haar holleruimten volledig gedroogd en gebrand is. In deze holle ruimten wordt tijdens een volgende werkfase de in de smeltkroesoven op ca. 1250 °C verhitte van het gietschuim bevrijde vloeibare brons in één trek in de uitgebrande vorm gegoten.

 

De verloren was methode in het keramische gietwerk

Bij speciale eisen wordt het keramische procédé toegepast. Daarbij wordt de gietvorm niet op basis van gipschamotte, maar aan de hand van keramische massa aangemaakt. Het uit de flexibele negatieve vorm vervaardigde holle wasmodel wordt van gegoten kanalen en steigers voorzien en al naargelang de grootte vier tot zes keer in keramische massa gedompeld en gedroogd. De daarbij ontstaande buitenlaag, die een dikte van 6 tot 10 mm bereikt, wordt in de bakoven bij 800 °C gebrand. De was smelt daarbij uit en de buitenlaag bereikt de nodige hardheid om het vloeibare metaal op te nemen.

 

De zandgieting methode voor bronzen beelden

De zandgieting is een beproefde techniek voor onder andere reliëfs en kleine bronzen beelden met geringe ondersnijdingen. Het hiervoor gebruikte vormzand is zeer fijn waardoor een detailgetrouwe weergave van het af te vormen model mogelijk is.

De kunstvormer zorgt ervoor dat het model uit twee of meerdere delen bestaande vormkasten in het zand gevormd wordt. Indien het model de voor de vorming benodigde giethelling heeft, volstaat meestal een tweedelige zandvorm. Bij te gieten stukken met ondersnijdingen moet er een uit meerdere delen bestaande zandvorm aangemaakt worden om het model terug uit de vorm te kunnen verwijderen.

Vervolgens wordt in deze zandvormen met de negatieve afbeelding van het model het afschuinsysteem met de vereiste inlaten, giettrechters en ontluchtingskanalen gesneden. Daarna worden de vormkasten vast samengehecht en wordt het vloeibare brons ingegoten.

Na de afkoeling wordt de vorm doorgeslagen, wordt het gegoten werk verwijderd en voor een verdere behandeling naar de ciseleur overgedragen.

 

De kunst van de ciseleur

Na het gieten wordt de stempelplaat in het ciseleeratelier zodanig verder behandeld tot de idee van de kunstenaar exact in de praktijk omgezet is. Na het doorslaan van de afgekoelde chamottevorm c.q. keramische schaal wordt de stempelplaat gereinigd en wordt er advies over de kwaliteit van het oppervlak uitgebracht. Vaak beslist de kunstenaar persoonlijk, hoe zijn sculptuur door de behandeling van het oppervlak tot haar eigenlijke glans en tot leven dient te komen.

Wanneer de ciseleur aanspuitingen en afvoerkanalen afgescheiden en eventueel meerdelige gietstukken aan elkaar gelast heeft, zorgt hij er uiterst nauwgezet voor dat de oppervlakken met ciseleerijzer (pons) of beitel, met vijl, schraper, slijp- en polijstwerktuigen nabehandeld worden.

zandgieting bronzen beelden zandgieten van een bronzen beeld

Gezichten, spieren en ornamenten worden in geconcentreerde arbeid uitgewerkt, nuances worden naar voren gebracht en de bijzonderheden van het object worden beklemtoond. Voor de kunstenaar bestaat de mogelijkheid, de verdere behandeling mee te begeleiden of er zelf de hand aan te leggen. Vaak werken kunstenaars en kunstambachtslui bij het gedetailleerde ciseleren of bij de afwerking hand in hand.

 

patineren bronzen beeldHet patineren van een bronzen beeld

Patineren is de laatste stap in de tot standkoming van een bronzen beeld. Door een patina aan te brengen kan een bronzen beeld in divers kleurtinten worden afgewerkt. Hiervoor worden er verschillende patineeroplossingen toegepast die volgens oude overgeleverde recepten vervaardigd worden. Het bronzen beeld wordt in eerste instantie tijdens een exact vastgelegde tijdspanne in een patinabad gedompeld waarna deze nog met de hand wordt bewerkt. Tenslotte wordt de patina met gasvlam ingebrand en wordt het oppervlak verzegeld. Zodoende kunnen er telkens heel speciale tinten en schakeringen gerealiseerd worden. Het karakter en de uitstraling van het bronzen beeld komt nu tot leven.

 

 

 

Het eindresultaat

Hieronder ziet u het eindresultaat van een bronzen muis. Dit beeld is twee keer gemaakt  en zal er dus iedere keer weer net iets anders uit zien vanwege het ambachtelijke handwerk.

Patina bronzen beeld

 

Terug naar informatie